Inwentaryzacja alej w gminie Słońsk
Pisaliśmy już o założeniach i celach projektu „Drogi dla Natury”, znaczeniu zadrzewień przydrożnych oraz idei europejskiego szlaku alej. Teraz prezentujemy podsumowanie inwentaryzacji w Gminie Słońsk. Stan alej był wcześniej przedmiotem oceny terenowej, w której brali udział doradca zadrzewieniowy TPS oraz dwie pracownice Urzędu Gminy odpowiedzialne za ochronę środowiska i drogownictwo. Sam projekt „Drogi dla Natury” i wstępne wyniki inwentaryzacji były prezentowane na Sesji Rady Gminy w dniu 23 listopada 2012 r.
Ogółem w naszej gminie zinwentaryzowano 31 odcinków dróg (25 alej, 4 szpalery jednostronne i 2 odcinki pozbawione drzew) o łącznej długości ponad 47 km. Średnia długość jednego odcinka wynosiła ok. 1,5 km (od 230 do 4 170m). Drogi gminne stanowiły 48%, powiatowe – 43%, a krajowe – 10% długości dróg objętych inwentaryzacją.
Większość alej jest niestety w złym stanie – tylko dwa krótkie odcinki miały pełne zwarcie (ocena najwyższa), a aż na 18 odcinkach stwierdzono zaledwie fragmenty lub ślady alej. Można przyjąć, że charakter alei lub szpaleru zachowało jedynie 11 spośród 29 odcinków dróg (13,1 km spośród 44 km), na których stwierdzono występowanie drzew. Rozkład jakości alej i szpalerów prezentuje poniższa tabela.
| Jakość alei | Liczba | Długość [m] |
|---|---|---|
| Zwarta pełna | 2 | 520 |
| Zwarta z lukami | 2 | 4 550 |
| Przerzedzona | 7 | 8 010 |
| Fragmenty | 8 | 10 760 |
| Ślady | 10 | 20 220 |
W składzie gatunkowym dominują: topole – mieszańce międzygatunkowe (31%), jesiony (23%) i wierzby (23%), co wydaje się oczywiste z uwagi na charakter terenu i silne uwodnienie gleb (położenie większości obszaru gminy w dolinie dolnej Warty). Ogółem odnotowano w alejach i szpalerach 18 gatunków drzew. Poza wymienionymi trzema, znaczenie alejotwórcze mają również lipa drobnolistna, klon pospolity, jawor i robinia akacjowa.
Spośród skontrolowanych alej przynajmniej dwie zasługują na szczególną uwagę. Są to aleja lipowa w Lemierzycach (270 m) prowadząca od głównej drogi do budynku byłego nadleśnictwa oraz aleja klonowa (250 m) przy fragmencie drogi krajowej 22, który po wybudowaniu obwodnicy Lemierzyc został całkowicie wyłączony z ruchu i przekazany Gminie Słońsk. Podczas wizji terenowej uzgodniliśmy z pracownicami Urzędu Gminy, że obie aleje oraz dąb szypułkowy przy tzw. drodze Topolowej I zostaną zaproponowane Wójtowi i Radzie Gminy do objęcia ochroną w formie pomnika przyrody.
Podczas dyskusji na Sesji Rady Gminy najwięcej emocji wzbudziła ochrona drzew przy drodze krajowej 22. W związku ze zgłaszanymi postulatami wycinki wszystkich drzew przy tej drodze pragniemy podzielić się wynikami badań dotyczących wpływu drzew na bezpieczeństwo w ruchu drogowym.
Nasz wywód zaczniemy od dość oczywistego stwierdzenia, że bezpieczeństwo na drogach nie zwiększy się, kiedy wytniemy wszystkie drzewa przy drogach, bo drzewa się nie poruszają i nie jest znany ani jeden przypadek gwałtownego wtargnięcia drzewa na jezdnię. A tak na poważnie:
W 2004 r. na tysiącach km dróg województwa warmińsko-mazurskiego z drzewami zginęły 93 osoby, podczas gdy na pozbawionych drzew 156 kilometrach drogi krajowej nr 7 przecinającej to województwo, aż 52 osoby!
Również obserwacje z Danii i Niemiec dowodzą, że najwięcej wypadków śmiertelnych jest na drogach szybkiego ruchu, pozbawionych drzew, gdzie istnieje poczucie „pozornego bezpieczeństwa”, które skłania do rozwijania nadmiernej prędkości i do wykonywania ryzykownych manewrów. Dlatego też w Brandenburgii, zamiast wycinać setki kilometrów alei, ustawiono 1352 kilometry barier energochłonnych, dzięki czemu w latach 1997–2005 liczba wypadków najechania na drzewo zmalała o 33 %, a liczba ofiar śmiertelnych takich wypadków spadła z 337 do 110 (czyli aż o 2/3)! Podczas oficjalnej wizyty w Olsztynie delegacji niemieckich policjantów ruchu drogowego jeden z nich zapytał: „Czy naprawdę sądzicie, że wycinając piękne mazurskie aleje poprawicie bezpieczeństwo na drogach?” Zatem pamiętajmy, że bezpieczeństwo zależy przede wszystkim od stanu trzeźwości kierowcy i przestrzegania przez niego przepisów drogowych, w tym dozwolonej prędkości. Usuwanie zadrzewień przydrożnych w żaden sposób nie poprawia bezpieczeństwa, natomiast bezpieczeństwo kierowców można poprawić m.in. poprzez:
- ustawianie fotoradarów oraz znaków drogowych ograniczających prędkość i zakazujących wyprzedzania,
- poprawienie widoczności drzew po zmroku przez oznakowanie ich odblaskowymi tabliczkami lub pomalowanie na biało,
- ustawianie barier energochłonnych pomiędzy jezdnią a szpalerem drzew.
